Pojawia się pomysł – w naszej głowie zawsze genialny. Nowy produkt, nowa usługa, nowy start-up, innowacja. Zarażamy energią ludzi dookoła, tworzymy w głowie scenariusze mające za zadanie doprowadzić do sukcesu, czyli rentowności naszego pomysłu. Brzmi znajomo?
W zaplanowanym działaniu tkwi sukces. Nawet najlepsza innowacja realizowana chaotycznie może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, a razem z tym – spada nasza motywacja do działania.
Z myślą o poukładaniu działań przy tworzeniu nowej marki, usługi czy produktu stworzyłam cykl artykułów o tym, jak przygotować produkt do wejścia na rynek od strony kreacyjnej, czyli od strony potocznie zwanego „opakowania”. W artykułach znajdziesz przydatne Tips&Tricks, narzędzia, których nie może zabraknąć przy tworzeniu innowacyjnego rozwiązania.
Pierwszy tekst z cyklu – o tych, którzy są w praktyce najważniejsi, czyli o Twoich przyszłych użytkownikach.
Chcę poznać odbiorcę swojego produktu
Dlaczego ważne jest, aby zdefiniować odpowiedniego odbiorcę i jak mi to pomoże?
Opanuj podstawy Product Discovery w 5 dni
Zapisz się na Product Discovery Academy FREE - 5-dniowy, darmowy kursu podstaw product discovery od Product Academy. Codziennie czeka na Ciebie rozbudowana lekcja wideo i materiały dodatkowe.
Po pierwsze, będziesz w stanie poznać swoich użytkowników. Będziesz wiedział co robią, co lubią, jakie mają potrzeby i cele, jakie mają słabości, wyzwania czy gdzie ich spotkasz. Pozwoli Ci to na postawienie problemów rzeczywistych użytkowników na pierwszym miejscu!
Po drugie, wiedzę powinieneś wykorzystać przy tworzeniu sloganu, mailingu, landing page’a, aż wreszcie przy tworzeniu rozbudowanego systemu czy aplikacji. Zdobyta wiedza jest szczególnie ważna w przypadku tworzenia treści, doboru odpowiedniej stylistyki językowej oraz oprawy graficznej.
Po trzecie, spośród tłumu (np. na konferencji, podczas akcji promocyjnych) będziesz mógł zidentyfikować odbiorcę swojego produktu, a rozmowa będzie swobodniejsza i łatwiej będziesz dobierać odpowiednie argumenty.
Po czwarte, będziesz w stanie zweryfikować jak szerokie jest grono odbiorców Twojego produktu / usługi i czy w ogóle jest zapotrzebowanie na Twój produkt.
Po piąte, lepiej poznasz swój produkt. Bo właśnie od tego powinieneś…
…zacząć swoją przygodę. Czyli zdefiniować, na jakie potrzeby odpowiada produkt.
Weźmy na tapetę bardzo popularny produkt: plastry. Odpowiadają one na jasno zdefiniowaną i bardzo silną potrzebę uśmierzenia bólu. Szczególnie, gdy właśnie postanowiłeś iść na galę lub ważne spotkanie w nowych, nierozchodzonych butach. Wtedy za mały plaster na stacji benzynowej jesteś w stanie zapłacić X razy więcej, niż gdybyś kupił go w aptece.
W związku z tym Twój produkt musi być takim plastrem: mieć jasno zdefiniowaną odpowiedź na potrzebę i do tego tak mocną, że odbiorca w przypadku chęci jej zaspokojenia, nie będzie oszczędzać pieniędzy.
Pamiętaj, aby zbadać czy u klientów występuje potrzeba, którą zaspokaja Twój produkt. Jeżeli jej nie ma, albo grono odbiorców, u których ona występuje jest bardzo wąskie – warto rozważyć, czy poświęcać czas i pracę na realizowanie pomysłu. Więcej na ten temat pod koniec tekstu.
Pytasz: jak zdefiniować potrzebę? Zacznij od pierwszej myśli o potrzebie, która przyszła Ci do głowy wraz z Twoim pomysłem. Przejdź do szczegółu korzystając z profili Twoich potencjalnych użytkowników lub klientów, czyli person.
Raz, dwa, trzy… persony
Ożyw swoich klientów i stwórz persony, czyli szczegółowo opisane profile kilku swoich potencjalnych użytkowników. Pozwolą Ci one poznać nawyki odbiorców, rzeczy, które lubią robić, gdzie bywają, jacy są, jakie mają problemy i wyzwania. Stworzenie person pomoże Ci w rozwiązaniu dość ważnego problemu. Zamiast skupiać swoją całą uwagę na produkcie i funkcjach, zaczniesz stawiać faktyczne potrzeby i problemy realnych użytkowników na pierwszym miejscu. Działa to w prosty sposób. Za każdym razem, gdy chcesz wprowadzić chociażby jakiekolwiek zmiany w produkcie, powinieneś zadać sobie pytania: „Dla kogo to robię? Czy moja persona rzeczywiście tego potrzebuje”?
Poniżej przykład szablonu, który możesz wykorzystać do stworzenia postaci:
Nie ograniczaj się do edytowania tego dokumentu przez komputer. Niestety, w większości przypadków, komputer ogranicza kreatywność. Wydrukuj tabelę, albo działaj wielkoformatowo i przerysuj ją na tablicę. Następnie weź marker i zapisz odpowiedzi na kilka podstawowych pytań:
- Jak ma na imię moja persona (użytkownik/klient)?
- Jak wygląda? – Zrób rysunek lub wklej zdjęcie!
- Jakie są istotne cechy i zachowania dla mojej persony?
- Podaj wiek, płeć, zawód lub dochód.
- Jakie ma zainteresowania, co robi w wolnym czasie?
- Jakie wartości wyznaje?
- Czy są jakiekolwiek ważne dane psychograficzne?
- Dlaczego persona chce używać mojego produktu?
- Jakie korzyści chce osiągnąć?
- Jakie problemy moja persona chce rozwiązać?
- Jakie ma potrzeby? Jakie cele? Co jest dla niej najważniejsze?
- Czy coś frustruje moją personę?
- Czy istnieją jakiekolwiek inne informacje, które są dla mnie istotne? Na przykład:
- Jak wygląda typowy rozkład dnia mojej persony?
- Kim chce być za rok/dwa? Co będzie posiadać, jaką nową rzecz nabędzie, w co zainwestuje?
Tips&Tricks
Po pierwsze, twój opis person powinien bazować na wiedzy zdobytej z bezpośredniej interakcji z grupą docelową (o ile to możliwe). Zanim zaczniesz tworzyć persony, spróbuj poznać swoich użytkowników. W przeciwnym wypadku, Twoje charakterystyki mogą nie do końca odzwierciedlać rzeczywistą grupę docelową.
Po drugie, przedstawione pytania w powyższym szablonie są przykładem. Z jednej strony warto odpowiedzieć na jak najwięcej pytań, z drugiej jednak nie skupiaj się na rzeczach, które są mało istotne. Wybierz tylko te, które rzeczywiście są wartościowe i ważne dla Ciebie. Rozdrobnienie się na ogromną liczbę pytań może doprowadzić do stanu odwrotnego – Twoje persony nie będą czytelne, przez co korzyść będzie mniejsza.
Po trzecie, narysuj personę w trakcie odpowiadania na pytania. Nadaj Twojej personie również imię! Uwierz mi, że o ile na początku możesz być sceptyczny do tego pomysłu, o tyle sam zauważysz, że wraz z rozwojem persony, mimowolnie zaczniesz odnosić się do imienia – ułatwi Ci to w znaczny sposób komunikację z innymi interesariuszami!
Po czwarte, nie rób tego sam. Weź do pomocy interesariuszy, którzy mają wpływ na produkt lub wiedzę o nim. Zróbcie burzę mózgów. Pokaż szablon innym działom, jeżeli to możliwe (np. sprzedaży).
Po piąte, nie próbuj zadowolić wszystkich od razu. Jeżeli udało Ci się stworzyć kilka person, wybierz podstawową. Twoja podstawowa persona to ta, dla której głównie rozwijasz produkt czy usługę. Dzięki temu ułatwisz podejmowanie decyzji odnośnie konkretnych rozwiązań. Jeżeli nie jesteś w stanie wybrać podstawowej persony, prawdopodobnie Twoja grupa docelowa jest za duża albo produkt zbyt skomplikowany.
Po szóste, pomyśl o personach kontrastowych do już powstałych. Wymyślając np. spokojną uczennicę Olę, spróbuj zrobić jej przeciwieństwo – biorąc pod uwagę kryterium np. wieku czy stosunku do nauki. Podczas takiego zabiegu mogą wyjść zaskakujące rzeczy. W wielu przypadkach, i tego Ci życzę, możesz odkryć zupełnie nowe persony, które będą potrzebować Twojego produktu / usługi. A zatem zyskasz grupę docelową, o której wcześniej mogłeś nie pomyśleć.
Po siódme, wydrukuj swoje persony i przyklej na ścianę, aby były widoczne dla wszystkich. Widoczność person w dogodnym miejscu dla zespołu nie pozwala zapomnieć dla kogo rzeczywiście produkt jest budowany i czy dana “historyjka użytkownika” rzeczywiście jest potrzebna.
Persony a scrum
Jeżeli tworzysz produkt wykorzystując metodę Scrum, a Twój rejestr produktu to historyjki użytkownika, nie zapominaj o włączeniu person do twoich user stories. Przemyśl zawsze dla kogo to będzie robione, wczuj się w personę i zastanów czy to rzeczywiście jest potrzebne.
Wnioski na koniec
Swoje persony w 100% będziesz mógł zidentyfikować dopiero wtedy, kiedy poznasz swoich prawdziwych klientów.
W trakcie, jak będziesz poznawać swoich klientów w rzeczywistości, Twoje persony będą się zmieniać. Prawdopodobnie dojdziesz do wniosku, że kilka z person pojawia się w rzeczywistości bardzo często, a jedna nie pojawia się wcale. Możliwe także, że po czasie stworzysz profil persony, o którym nie pomyślałeś podczas burzy mózgów, a pojawia się często jako użytkownik.
Nigdy nie zamykaj się na to, co stworzyłeś raz. Wracaj do swoich person tak często, jak tylko możesz, a najlepiej powieś ich sobie w miejscu, gdzie spędzasz najwięcej czasu, np. na ścianie nad biurkiem.
➔ Darmowy kurs product discovery ✨ - opanuj podstawy product discovery w 5 dni
Jeśli nie ma potwierdzonych danych do stworzenia prawdziwych person… trzeba sformułować je jako hipotezy do weryfikacji przez badania. Dopiero tak zweryfikowana „protopersona” zaczyna być realną personą.
Bez tego łatwo zabrnąć w ślepy zaułek: jeśli będziemy używać niepotwierdzonych w żaden sposób person jako pewników pod tworzenie produktów wyjdzie lipa. Wyniki z badań będą sprzeczne z personami i zrobi się bałagan, nie będzie wiadomo czy to produkt jest zły czy źle dobraliśmy użytkowników.
To dość częsta pułapka!