Pamiętasz swoje pierwsze próby jazdy rowerem? Strach i nieumiejętność zabrania się do tego? Pierwsze upadki i pierwsze przejechane 10 metrów? To jak byłeś skupiony by próba zakończyła się powodzeniem? Czy dzisiaj też tak jest? Raczej nie… Zapewne prowadzisz rower automatycznie, intuicyjnie. Możesz jechać bez trzymania kierownicy i jednocześnie rozmawiać z kompanem na drodze. Z nowicjusza stałeś się ekspertem!
Tak jak z nauką jazdy rowerem, tak jest i z innymi zdobywanymi przez nas kompetencjami. Przechodzimy odpowiednie stopnie wtajemniczenia, by z totalnego ignoranta w danej dziedzinie stać się prawdziwym ekspertem. Warto uświadomić sobie jak przebiega ten proces – łatwiej Ci będzie się rozwijać i osiągać mistrzostwo w bardziej skomplikowanych dziedzinach życia niż prowadzenie jednośladu. Taki właśnie proces rozwoju stara się opisać model braci Dreyfus.
Nowicjusz (novice)
Robisz coś po raz pierwszy. Jeśli masz jakąś wiedzę to tylko czysto teoretyczną. Każde zadanie jest dla Ciebie sporym wyzwaniem i zajmuje dużo czasu. Dlatego najlepiej Ci się wykonuje proste zadania, których realizacja szybko prowadzi do określonego efektu. Gdy nie widzisz postępu swoich prac szybko tracisz motywację i możesz utknąć w środku zadania.
Jeśli jesteś nowicjuszem:
- domagaj się prostych, krótkich zadań
- proś o dokładne podanie „co?” i „jak?” masz zrobić
Jeśli prowadzisz nowicjusza:
- deleguj nowicjuszowi proste, dokładnie określone zadania
- pozwól mu trochę zaznajomić się z nowym otoczeniem i bądź wyrozumiałym
- nie katuj nowicjusz zgłębianiem ogromnej ilości specyfikacji
- nie wrzucaj nowicjusza od razu na głęboką wodę – taki ktoś może zacząć panikować
Zaawansowany początkujący (advanced beginer)
Dostrzegasz już pewne wzorce i potrafisz je szybko zastosować. Dzięki temu wykonywanie standardowych zadań przychodzi Ci dość szybko i łatwo. Dalej potrzebujesz dokładnie określonych zadań. Starasz się wiele rzeczy ułatwiać i upraszczać, bo przecież „po co to? do niczego się nie przyda…”. Masz wysokie mniemanie o swoich umiejętnościach i często brakuje Ci pokory.
Jeśli jesteś zaawansowanym początkującym:
- staraj się rozumieć to co robisz, nie kopiuj tylko mechanicznie wszystkich rozwiązań
- uświadom sobie, że twoja chęć uproszczeń szybko może doprowadzić do poważnych błędów.
- nie popadaj w samozachwyt, tylko próbuj nowych rzeczy
- uświadom sobie beznadziejność swojego położenia, swojej wiedzy – zdobądź pokorę!
Jeśli prowadzi zaawansowanego początkującego:
- patrz bardzo krytycznie na jego pracę
- motywuj do nauki, poznawania nowych rzeczy
- na bieżąco kontroluj jego działania, bo mogą one prowadzić do katastrofy
- zlecaj zadania które zmuszą go do poszukiwania nowych rozwiązań, od których jednak nie zależy powodzenie projektu, większej całości pracy
Kompetentny rzemieślnik (competent)
Stałeś się dobrym rzemieślnikiem. Bierzesz odpowiedzialność za swoją pracę. Postępujesz ciągle według swoich schematów, ale starasz się je na bieżąco weryfikować i modyfikować. Jesteś już bardziej nastawiony na cel, niż na wykonanie pojedynczych zadań. Masz swój styl, ale tylko jeden. Może Ci się wydawać że wiele rzeczy wiesz najlepiej. Ciągle brakuje ci pokory, choć czasem komuś udaje się przekonać Ciebie do swoich racji.
Jeśli jesteś komptenetnym rzemieślnikiem:
- oczekuj problemów nastawionych na cele, jeśli twój szef nadal traktuje Cię jak zaawansowanego początkującego – zakomunikuj mu swoje aspiracje
- zastanów się czy to co robisz jest na pewno twoją pasją, czy tylko kolejną umiejętnością do zdobycia. Jeśli jest to znajdziesz motywację do samodoskonalenia się. Jeśli nie – pozostaniesz po prostu rzemieślnikiem.
- stawiaj sobie cele do samodzielnej realizacji
Jeśli prowadzisz kompetentnego rzemieślnika:
- stawiaj mu cele, nie zadania
- zachęcaj do poszerzania kompetencji
- oczekuj odpowiedzialności
Do tej pory ścieżka rozwoju przebiegała liniowo. Przez ciągłe wykonywanie pracy, zdobywanie doświadczenia uczyłeś się jak coś „należy” wykonać. Dla niektórych to koniec rozwoju. I nie ma w tym nic złego. Tacy rzemieślnicy są potrzebni i są oni ogromną wartością na rynku pracy. Znajdą się też jednak ludzie, którzy będą czuć pewien niedosyt. Ich znakiem rozpoznawczym jest to że wszystkim na około i przede wszystkim sobie zadają pytania – głownie zaczynające się od słowadlaczego. To właśnie dla nich zarezerwowane są wyższe poziomy rozwoju.
Biegły (proficient)
Nazywany również panem dlaczego. Zaczynasz sobie zadawać pytanie dlaczego coś jest robione w taki sposób, a nie inny. Do tej pory pogłębiałeś kompetencje wzwyż, teraz skupiasz się na szukaniu wszerz. Kwestionujesz dotychczasowe rozwiązania, irytują cię stosowane wszędzie uproszczenia. Zadajesz sobie pytania o najprostsze i najbardziej fundamentalne sprawy. Co więcej, pytasz o to wszystkich dokoła!
Jeśli jesteś biegłym:
- rozglądaj się w poszukiwaniu szerszych problemów
- szukaj skojarzeń i paraleli do innych dziedzin życia
- uświadamiaj sobie że nie ma jednego rozwiązania do wszystkich problemów, zauważ występowanie tzw. klas problemów.
- zadawaj pytania, ale nie przesadzaj z ostrą krytyką innych, bo… jesteś pierwszy do zwolnienia 😉
Jeśli prowadzisz biegłego:
- wykorzystuj potencjał biegłego, daj mu ambitne, przekrojowe dla projektu cele
- bądź dla niego cierpliwym i wybaczaj zajmowanie się błahymi sprawami
- motywuj do dalszych poszukiwań, być może z biegłego niedługo stanie się ekspertem – a to prawdziwy skarb dla zespołu
Ekspert
Widzisz szerzej i więcej. Myślisz całościowo, dostrzegasz kontekst (zrozumiałeś że wszystko od niego zależy) projektu, czy innego przedsięwzięcia. Co ciekawe, oprócz szczegółowej analizie, ufasz także swojej intuicji. Ogromny zasób wiedzy jakiej posiadasz sprawia, że wiesz iż nie można wszystkiego dokładnie przemyśleć – stąd tak duża rola wyćwiczonej przez lata intuicji. Myślisz metaforami i dostrzegasz wiele odwołań do dziedzin zupełnie nie związanych z tym czym się zajmujesz.
Jeśli jesteś ekspertem:
- staraj się znaleźć logiczne argumenty dla podpowiedzi Twojej intuicji
- upewniaj się czy osoby o niższym poziomie kompetencji na pewno dobrze Cię zrozumiały. Twoje metafory mogą być dla nich niezrozumiałe.
- staraj się być miłym i wyrozumiałym dla współpracowników – Ty też kiedyś byłeś przecież początkującym!
- jeśli jesteś ekspertem to tak na prawdę już wiesz jak pracować i poszerzać swoje kompetencje
Jeśli prowadzisz eksperta:
- zapewnij mu tzw. bigger picture projektu, przedsięwzięcia
- musisz postępować z nim ostrożnie – ekspert wie o swoich wysokich umiejętnościach i o tym jak jest ważny
- daj mu sporo swobody
- nie katuj eksperta nudną schematyczną pracą, nie marnuj jego potencjału i wiedzy!
- uważaj na tzw. ekspertów – to tak na prawdę rzemieślnicy, a nawet zaawansowani początkujący mający trochę cwaniactwa w sobie
Podsumowanie
Zastanów się na którym poziomie jesteś i co możesz zrobić by swoje kompetencje poszerzyć. Być może zakończysz swój rozwój na poziomie rzemieślnika… A może jednak masz zadatki na eksperta? Jedno jest jednak pewne…. Nawet mając ogromny talent niczego nie osiągniesz bez ogromnej ilości pracy z pasją. Na koniec jeszcze cytat z niezwykle trafnym pytaniem na które na pewno warto odpowiedzieć:
Dlatego warto zastanowić się nad naszym x lat doświadczenia w branży. Czy jest to X lat różnych doświadczeń, czy tak naprawdę jeden rok, powtórzony X razy?
na podstawie artykułu w Software Developer’s Journal
